Istorija
U početku, naselje koje je trebalo da postane Gornji Milanovac (pre 1853. godine) nalazilo se u ataru današnjeg sela Brusnica. Bilo je nekih diskusija o podobnosti lokacije za naselje. Nova opština je trebalo da se zove Despotovac po reci Despotovici koja prolazi kroz ovu opštinu (ime reke potiče od srpskog despota Đurađa Brankovića). Despotovac (kasnije Gornji Milanovac) je 22. aprila 1852. godine preseljen u mesto Divlje Polje. Ovu odluku doneli su Mladen Žujović, Trivun Novaković, Stevan Knićanin i Gaja Riznić. Značajne građevine i putevi (na primer: „Zgrada starog suda – zgrada Starog suda“) delo su nemačkog inženjera Indižira Šulca iz Pančeva. Današnji naziv Gornji Milanovac ozvaničen je poternicom Miloša Obrenovića I, kneza srpskog, 1859. godine, po njegovom bratu Milanu Obrenoviću.
Natpis iz rimskog doba pronađen na planini Rudnik
Položaj Gornjeg Milanovca potvrđuje da je ovo područje bilo naseljeno još u praistoriji i da se mogu naći naselja Ilira, Tračana, Dačana, manjih grupa Kelta i Gota i veća naselja Rimljana. Na planini Rudnik, pored starijeg rudarskog gaja nalaze se ostaci rimskog hrama posvećenog Terra Mater („Majci Zemlji“).[4] O Slovenima i njihovim naseljima ima malo podataka.
Još u srednjem veku iu doba Rimskog carstva, okolina Gornjeg Milanovca bila je značajna u privrednom, agronomskom, infrastrukturnom i vojnom smislu. Postoje lokaliteti iz perioda neolita (u selu Gojna Gora) i pre/post-rimskog perioda vladavine (Rudnik), takođe ruševine i lokaliteti iz vizantijske uprave, srednjovekovne srpske kneževine/kraljevine, srpskog carstva i osmanskog carstva (na planini Rudnik, u selima Brusnica, planina Treska, Jablanica i gornjomilanovački delovi planine Vujan).
Donji Milanovac, jedan od najlepših gradova na Dunavu, tri puta je potopljen i izmeštan. Bilo je to rimsko utvrđenje Talijata, sedište porečke nahije – Poreč, gde je tokom Prvog srpskog ustanka vladao slavni vojvoda Milenko Stojković. Tu su rođeni Miša Anastasijević i knez Stevan Stevanović Tenka, poverenik i predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta do 1832. godine, kada je ukazom Miloša Obrenovića grad pomeren na kopno i uređen po prvom urbanističkom planu.
Ovaj grad je bio značajan tokom Prvog srpskog ustanka protiv vlasti Osmanskog carstva, ali još više u vreme Drugog srpskog ustanka. Godine 1814. Takovo je postiglo istorijski dogovor o Drugom srpskom ustanku. Ispred porodične kuće Obrenovića u selu Gornja Crnuća podigao je zastavu (crveni grčki krst na beloj pozadini) i rekao:
Evo mene, a eto Vama rata s Turcima.
— Miloš Obrenović, 23. aprila. 1814. godine
U okupaciji u Prvom svetskom ratu stanovništvo Gornjeg Milanovca je bilo podvrgnuto ratnom teroru i zločinima snaga Austrougarske, Kajzerove Nemačke i Bulkarije, dok je tokom Drugog svetskog rata infrastruktura uništena i stanovništvo ovog grada stradalo kao i ranije. . U vreme sankcija i raspada Jugoslavije, privreda opštine je preko ofšor kompanija izvozila svoje proizvode na zapadna i istočna tržišta. U NATO bombardovanju Jugoslavije 1999. godine, Gornji Milanovac je bombardovan jednom (oštećen je samo televizijski repetitor). Ljudi iz obližnjih gradova i opština u šali su pričali da kada je NATO planirao koji grad da bombarduje, na mapu stavlja šoljicu kafe na lokaciju Gornji Milanovac.
Važne godine i datumi:
1814 – U selu Takovo dogovoren početak Drugog srpskog ustanka
1852– Gornji Milanovac (u to vreme Despotovica) postaje prvi grad u Srbiji sa završenom mapom grada i ulicama pod uglom od 90°;
1853– osnivanje opštine Despotovica;
1857– osnivanje prve muške i ženske osnovne škole i prve biblioteke;
1859– promena naziva opštine u Gornjem Milanovcu;
1879– osnivanje Prve gimnazije;
1890– počinje sa radom prva štamparija;
1892– osnivanje sreske bolnice;
1912– početak izgradnje uskotračne pruge;
1914– za vreme Prvog svetskog rata u ovom gradu je bio smešten štab Živojina Mišića;
1921 – završena elektrifikacija i izgradnja niskonaponske mreže;
1922– počeo sa radom uskotračne pruge i osnivanjem prvog konditorskog preduzeća „Rudnik“;
1923– prva termoelektrana na ugalj;
1927– prvi rendgen aparat;
1928– počeo sa radom prvi bioskop u opštini;
1933 – NJKV Kralj Aleksandar I od Jugoslavije otvara prvu mešovitu osnovnu školu;
1937– Osnivanje druge fabrike kondicionih proizvoda „Šumadija“;
1941 – Jugoslovenski partizani i Jugoslovenska vojska u otadžbini (poznati kao četnici) u zajedničkoj akciji oslobađaju Gornji Milan